छम्ह ज्वः हे मदुम्ह कलाया धनीकथं सकस्यां म्हसिउम्ह व्यक्ति गुम्ह छगू इलय् संगीत ख्यः धाये वा संगीतया दबू वय्कःयात नासःद्यः थें कायेगु याः । वय्कः मदुगु गुगुं नं ज्याझ्वःयात न्यनामि वा स्वकुमिपिन्सं नासः हे मदुगु ज्याझ्वः थें कायेगु याः । नच्चागु वैंशनिसें थःगु सःया जादु ह्वला वयाच्वनादीम्ह वय्कलं म्ये हालेगु जक मखु, अभिनय, निर्देशन, प्याखं हुलेगु व स्यनेगु नं उलि हे हिसि दयेक व नासः दयेक यानादीफु । थुकथंयाम्ह छम्ह बहुप्रतिभाशालीम्ह वय्कः खः भृगुराम श्रेष्ठ ।
वय्कः वि.सं. १९९० कात्तिकया अष्टमि कुन्हु येँया न्हाय्कं त्वाःया तुंबहालय् अबु आशाराम श्रेष्ठ व मां सानुनानी श्रेष्ठया कोखं जन्म जूगु खः । वि.सं. २००२ स गुबले वय्कः झिनिदँ तिनि दत, उज्वःगु नच्चागु बैंशय् हे येँया त्यःर त्वालय् क्यंगु छगू दबू प्याखनय् 'जगतया मां अति भारी' धइगु म्ये हालाः थःगु सांगीतिक यात्रा न्ह्याकादिल । उगु हे दँय् नारायणहिति दरवारया दबुलिइ प्याखं हुलाः म्ये हाःबलय् स्वर्गवासी जुजु श्री ५ त्रिभुवन उबलय् लयेतायाः झिंन्यातका वहःया पाँय्म्वः सिरपाः बियाबिज्याःगु थौं थें हे लुमं धकाः वय्कलं न्ह्याबलें धयादी । वि.सं. २०२८ सालय् रत्न रेकर्डिङय् "द्यःयात सिन्हाय् स्वां" व दीपतारा ताम्राकारलिसे ज्वःम्ये "थौं वइला कन्हय् वइला" रेकर्ड जुल । गुगु वय्कःया दकलय् न्हापांगु रेकर्ड म्ये खः । वि.सं. २०२२ सालया भाषिक आन्दोलनय् वय्कलं छगू हे ज्याझ्वः मत्वःतुसे म्ये हालाः सांगीतिक माध्यमं विरोधय् ब्वति कयादीगु खः ।
अभिनयया ख्यलय् नं तसकं स्यल्लाःम्ह भृगुराम भाजुं आपालं छधाः प्याखं पूधाः प्याखं ख्यालः नापं संकिपा नं म्हितादीगु दु । वि.सं. २०१६ सालय् "उद्घाटन" छधाः प्याखं म्हितादिल । अथेहे मचाप्याखं "त्याग" पूधाः प्याखं "ग्राम्य जीवन" "पश्चाताप" आदिइ वय्कः नायः जुयाः म्हितादिल । वि.सं. २०१७ सालय् साँस्कृतिक विकास समितिपाखें सापारु व येँयाः पुन्हिबलय् जूगु प्याखनय् रणबहादुर शाह जुयाः म्हितादीबलय् वय्कःयात विशेष पुरस्कारं छायेपिउगु खः । राष्ट्रिय नाचघरय् ज्या यानागु इलय् ग्वःगू प्याखं म्हिता धइगु ला ल्याःचा हे मदु धकाः धयादी । वय्कलं जीवनजल सम्बन्धि टेलिप्याखं "पानी" नं म्हितादीगु खः । थःगु अभिनयया झ्वलय् वय्कः तःधंगु संकिपाय् तक थ्यन । "माइतीघर" संकिपाय् तसकं न्ह्यइपुक्क व यइपुक्क प्याखं हुलादीगु दु । "हिजो आज भोलि" संकिपा स्वःपिन्सं वय्कलं म्हितादीगु गाउँले भूमिकायात तसकं च्वछाःगु खः । नेपालभाषाया निगुलिं संकिपा "सिलु" व "राजमति"इ नं वय्कलं म्हितादीगु दु ।
अभिनय यायेगु जक मखसें निर्देशन यायेगु ज्याय् नं वय्कःया ज्या तसकं च्वछाय्बहःजू । ने.सं. ११०६ स मुनासःया प्यक्वःगु ख्यालः कासाय् विप्लबी सफूधुकूपाखें न्ह्यब्वःगु ख्यालः "वा वल फय् वल"य् दकलय् बांलाःम्ह निर्देशक कथं सिरपाः त्याकादिल । वय्कलं थुगु ख्यालः गबलें ल्वःमंके मफु धयादी । छाय्धाःसा थुगु ख्यालकं दकलय् बांलाःम्ह निर्देशक जक मखसें दकलय् बांलाःगु ख्यालः, दकलय् बांलाःम्ह च्वमि व दकलय् बांलाःम्ह ख्यालःम्वःया सिरपाः नं त्याकूगु खः । उबलय् वय्कलं धयादिल "थथे प्यंगुलिं न्हाप सिरपाः त्याकूगु थ्व न्हापांखुसिइ खः । थथे न्हापा नं गबलें जूगु मदु लिपा गबलें जुइ नं मखु ।"
ने.सं. ११०६ य् हे ख्यालः खलः मरुत्वाःपाखें ख्यालः निर्देशनय् न्हाप सिरपाः त्याकादिल । ने.सं. ११०७ स स्वाःपुचःया ग्वसालय् जूगु छधाः प्याखं धेंधेंबल्लाय् निर्देशक कथं न्हाप सिरपाः त्याकादिल । पब्लिक युथ क्याम्पस ने.सं. ११०७ चौलागा ११ व १२ निन्हुयंकं याःगु प्यक्वःगु अन्तर क्याम्पस छधाः प्याखं धेंधेंबल्ला कासाय् नं दकलय् बांलाःम्ह निर्देशक कथं हे सिरपाः त्याकादिल ।
सांगीतिक क्षेत्र व साँस्कृतिक क्षेत्र धालकि लिचिले मफुम्ह वय्कः थःगु मांभाय् ज्याझ्वः धालकि नं उलि हे मन क्वसाः । हेटौंडा साँस्कृतिक पुचःया नायः जुयाः अन थी थी ज्याझ्वः यानाच्वनादीगु दु । होलि म्हितेगु व दबू प्याखं क्यनेगु आदि ज्याझ्वः न्ह्याकादिल । नापं नेवाः आर्केष्ट्राया ज्याझ्वः नं यानादिल । लिसें महाकाली प्याखं क्यनेगु, माघ पतिकं माधव नारायण हालेगु ज्या नं अन न्ह्याकादिल । वय्कःया कुतलं अन महाकवि सिद्धिदासया बुदिं हनेगु, नेपाल सम्वतया न्हूदँ झःझः धायेक हनेगु ज्या नं न्ह्यात ।
वय्कलं बाग्लुङ, हटौंडा, नारायणघाट, वीरगंज आदि यक्व थासय् नेपालभाषा सम्बन्धि ज्याझ्वः यंकादिल । वि.सं. २०२२ सालय् रेडियो नेपालं नेपालभाषाया समाचार लिकाःगु विरोधय् वाःवाःपतिकं साहित्यिक आन्दोलन कथं पालंपाः थी थी खलः पुचलं याःगु साहित्यिक ज्याझ्वलय् ब्वति कयादीगु ला च्वय् हे न्ह्यथनेधुंकूगु दु ।
छगू इलय् बाजं हे मतसे म्ये हालेगुली वय्कः नां जाः । थौंकन्हय्या इलय् थुगु पहःयात "अनप्लग्ड" धायेगु याः । अय् जूगुलिं नेपालय् "अनप्लग्ड" दुतहःम्ह वय्कः हे खः धाःसां पाइमखु ।
मचाबलय् बाया ल्हाः ज्वनाः भजनय् वनेगु व भजन हालेगु ज्यां हे संगीत ख्यलय् लाःवःगुलिं थः बा व भजनयात थःगु प्रेरणा कथं कयादी । वय्कलं थौंतक भजन हालेगु ज्या त्वःफिकादीगु मदुनि । हेटौंडाय् च्वनेबलय् भुटनदेवी व पशुपति देगलय् भजन यायेगु व येँय् च्वनादीबलय् न्हाय्कं त्वाःया उग्रतारा भजन मण्डलय् व श्रीघलय् ज्ञानमाला भजनय् पुलांगु भजन ज्ञानमाला भजन हालेगु यानादी ।
ने.सं. ११०२ स नेपालभाषाया सांगीतिक इतिहासया न्हापांगु न्हिनिसें ने.सं. १११९ तक मदिक्क बिउगु योगदानयात हसें धाये व कदर यासें बज्र सिरपाः समितिपाखे बज्र सिरपालं छायेपिल । संगीत ख्यलय् कयादीगु सिरपाःया खँ ल्हायेबलय् ११०१ स प्रकाश पुस्तकालयया ग्वसालय् जूगु नेपालभाषा लोक व आधुनिक संगीत सम्मेलनय् लिउ सिरपाः त्याकादीगु दु । भाषा व कला क्षेत्रय् वय्कःया ज्वःमदुगु योगदानया लागि लोक साहित्य परिषदं ने.सं. ११०७ चौलागा पंचमि कुन्हु करुणाकर सिरपाःपाखे हन ।
थःगु कुतः थःगु ज्याया लागि सरकारी सम्मान छुं हे मदुसां वय्कःयात छितं हे नुगः मस्याः । छाय्धाःसा न्यनामि स्वकुमिपिनिगु मतिना हे वय्कःया लागि तःधंगु सम्मान तःधंगु सिरपाः खः । वय्कःया थःत गुंपुन्हिया ख्यालःम्वः धायेके तसकं यः । थ्व खँय् गर्व तायेकादी भाजु भृगुरामजुं । फत्तले भजन यायेगु, म्ये हालेगु स्यनेगु इच्छा याःपिन्त स्यनेगु थःगु संस्कृति गबलें मतनीगु कथं लःल्हाना वनेगु व मेमेपिन्सं नं थथे हे यानावनेमाः धयागु वय्कःया बिचाः दु ।
(हनेबहःम्ह कलाकार भाजु भृगुराम श्रेष्ठया थौं ज्याः जंक्वःया लसताय्)
वय्कः वि.सं. १९९० कात्तिकया अष्टमि कुन्हु येँया न्हाय्कं त्वाःया तुंबहालय् अबु आशाराम श्रेष्ठ व मां सानुनानी श्रेष्ठया कोखं जन्म जूगु खः । वि.सं. २००२ स गुबले वय्कः झिनिदँ तिनि दत, उज्वःगु नच्चागु बैंशय् हे येँया त्यःर त्वालय् क्यंगु छगू दबू प्याखनय् 'जगतया मां अति भारी' धइगु म्ये हालाः थःगु सांगीतिक यात्रा न्ह्याकादिल । उगु हे दँय् नारायणहिति दरवारया दबुलिइ प्याखं हुलाः म्ये हाःबलय् स्वर्गवासी जुजु श्री ५ त्रिभुवन उबलय् लयेतायाः झिंन्यातका वहःया पाँय्म्वः सिरपाः बियाबिज्याःगु थौं थें हे लुमं धकाः वय्कलं न्ह्याबलें धयादी । वि.सं. २०२८ सालय् रत्न रेकर्डिङय् "द्यःयात सिन्हाय् स्वां" व दीपतारा ताम्राकारलिसे ज्वःम्ये "थौं वइला कन्हय् वइला" रेकर्ड जुल । गुगु वय्कःया दकलय् न्हापांगु रेकर्ड म्ये खः । वि.सं. २०२२ सालया भाषिक आन्दोलनय् वय्कलं छगू हे ज्याझ्वः मत्वःतुसे म्ये हालाः सांगीतिक माध्यमं विरोधय् ब्वति कयादीगु खः ।
अभिनयया ख्यलय् नं तसकं स्यल्लाःम्ह भृगुराम भाजुं आपालं छधाः प्याखं पूधाः प्याखं ख्यालः नापं संकिपा नं म्हितादीगु दु । वि.सं. २०१६ सालय् "उद्घाटन" छधाः प्याखं म्हितादिल । अथेहे मचाप्याखं "त्याग" पूधाः प्याखं "ग्राम्य जीवन" "पश्चाताप" आदिइ वय्कः नायः जुयाः म्हितादिल । वि.सं. २०१७ सालय् साँस्कृतिक विकास समितिपाखें सापारु व येँयाः पुन्हिबलय् जूगु प्याखनय् रणबहादुर शाह जुयाः म्हितादीबलय् वय्कःयात विशेष पुरस्कारं छायेपिउगु खः । राष्ट्रिय नाचघरय् ज्या यानागु इलय् ग्वःगू प्याखं म्हिता धइगु ला ल्याःचा हे मदु धकाः धयादी । वय्कलं जीवनजल सम्बन्धि टेलिप्याखं "पानी" नं म्हितादीगु खः । थःगु अभिनयया झ्वलय् वय्कः तःधंगु संकिपाय् तक थ्यन । "माइतीघर" संकिपाय् तसकं न्ह्यइपुक्क व यइपुक्क प्याखं हुलादीगु दु । "हिजो आज भोलि" संकिपा स्वःपिन्सं वय्कलं म्हितादीगु गाउँले भूमिकायात तसकं च्वछाःगु खः । नेपालभाषाया निगुलिं संकिपा "सिलु" व "राजमति"इ नं वय्कलं म्हितादीगु दु ।
अभिनय यायेगु जक मखसें निर्देशन यायेगु ज्याय् नं वय्कःया ज्या तसकं च्वछाय्बहःजू । ने.सं. ११०६ स मुनासःया प्यक्वःगु ख्यालः कासाय् विप्लबी सफूधुकूपाखें न्ह्यब्वःगु ख्यालः "वा वल फय् वल"य् दकलय् बांलाःम्ह निर्देशक कथं सिरपाः त्याकादिल । वय्कलं थुगु ख्यालः गबलें ल्वःमंके मफु धयादी । छाय्धाःसा थुगु ख्यालकं दकलय् बांलाःम्ह निर्देशक जक मखसें दकलय् बांलाःगु ख्यालः, दकलय् बांलाःम्ह च्वमि व दकलय् बांलाःम्ह ख्यालःम्वःया सिरपाः नं त्याकूगु खः । उबलय् वय्कलं धयादिल "थथे प्यंगुलिं न्हाप सिरपाः त्याकूगु थ्व न्हापांखुसिइ खः । थथे न्हापा नं गबलें जूगु मदु लिपा गबलें जुइ नं मखु ।"
ने.सं. ११०६ य् हे ख्यालः खलः मरुत्वाःपाखें ख्यालः निर्देशनय् न्हाप सिरपाः त्याकादिल । ने.सं. ११०७ स स्वाःपुचःया ग्वसालय् जूगु छधाः प्याखं धेंधेंबल्लाय् निर्देशक कथं न्हाप सिरपाः त्याकादिल । पब्लिक युथ क्याम्पस ने.सं. ११०७ चौलागा ११ व १२ निन्हुयंकं याःगु प्यक्वःगु अन्तर क्याम्पस छधाः प्याखं धेंधेंबल्ला कासाय् नं दकलय् बांलाःम्ह निर्देशक कथं हे सिरपाः त्याकादिल ।
सांगीतिक क्षेत्र व साँस्कृतिक क्षेत्र धालकि लिचिले मफुम्ह वय्कः थःगु मांभाय् ज्याझ्वः धालकि नं उलि हे मन क्वसाः । हेटौंडा साँस्कृतिक पुचःया नायः जुयाः अन थी थी ज्याझ्वः यानाच्वनादीगु दु । होलि म्हितेगु व दबू प्याखं क्यनेगु आदि ज्याझ्वः न्ह्याकादिल । नापं नेवाः आर्केष्ट्राया ज्याझ्वः नं यानादिल । लिसें महाकाली प्याखं क्यनेगु, माघ पतिकं माधव नारायण हालेगु ज्या नं अन न्ह्याकादिल । वय्कःया कुतलं अन महाकवि सिद्धिदासया बुदिं हनेगु, नेपाल सम्वतया न्हूदँ झःझः धायेक हनेगु ज्या नं न्ह्यात ।
वय्कलं बाग्लुङ, हटौंडा, नारायणघाट, वीरगंज आदि यक्व थासय् नेपालभाषा सम्बन्धि ज्याझ्वः यंकादिल । वि.सं. २०२२ सालय् रेडियो नेपालं नेपालभाषाया समाचार लिकाःगु विरोधय् वाःवाःपतिकं साहित्यिक आन्दोलन कथं पालंपाः थी थी खलः पुचलं याःगु साहित्यिक ज्याझ्वलय् ब्वति कयादीगु ला च्वय् हे न्ह्यथनेधुंकूगु दु ।
छगू इलय् बाजं हे मतसे म्ये हालेगुली वय्कः नां जाः । थौंकन्हय्या इलय् थुगु पहःयात "अनप्लग्ड" धायेगु याः । अय् जूगुलिं नेपालय् "अनप्लग्ड" दुतहःम्ह वय्कः हे खः धाःसां पाइमखु ।
मचाबलय् बाया ल्हाः ज्वनाः भजनय् वनेगु व भजन हालेगु ज्यां हे संगीत ख्यलय् लाःवःगुलिं थः बा व भजनयात थःगु प्रेरणा कथं कयादी । वय्कलं थौंतक भजन हालेगु ज्या त्वःफिकादीगु मदुनि । हेटौंडाय् च्वनेबलय् भुटनदेवी व पशुपति देगलय् भजन यायेगु व येँय् च्वनादीबलय् न्हाय्कं त्वाःया उग्रतारा भजन मण्डलय् व श्रीघलय् ज्ञानमाला भजनय् पुलांगु भजन ज्ञानमाला भजन हालेगु यानादी ।
ने.सं. ११०२ स नेपालभाषाया सांगीतिक इतिहासया न्हापांगु न्हिनिसें ने.सं. १११९ तक मदिक्क बिउगु योगदानयात हसें धाये व कदर यासें बज्र सिरपाः समितिपाखे बज्र सिरपालं छायेपिल । संगीत ख्यलय् कयादीगु सिरपाःया खँ ल्हायेबलय् ११०१ स प्रकाश पुस्तकालयया ग्वसालय् जूगु नेपालभाषा लोक व आधुनिक संगीत सम्मेलनय् लिउ सिरपाः त्याकादीगु दु । भाषा व कला क्षेत्रय् वय्कःया ज्वःमदुगु योगदानया लागि लोक साहित्य परिषदं ने.सं. ११०७ चौलागा पंचमि कुन्हु करुणाकर सिरपाःपाखे हन ।
थःगु कुतः थःगु ज्याया लागि सरकारी सम्मान छुं हे मदुसां वय्कःयात छितं हे नुगः मस्याः । छाय्धाःसा न्यनामि स्वकुमिपिनिगु मतिना हे वय्कःया लागि तःधंगु सम्मान तःधंगु सिरपाः खः । वय्कःया थःत गुंपुन्हिया ख्यालःम्वः धायेके तसकं यः । थ्व खँय् गर्व तायेकादी भाजु भृगुरामजुं । फत्तले भजन यायेगु, म्ये हालेगु स्यनेगु इच्छा याःपिन्त स्यनेगु थःगु संस्कृति गबलें मतनीगु कथं लःल्हाना वनेगु व मेमेपिन्सं नं थथे हे यानावनेमाः धयागु वय्कःया बिचाः दु ।
(हनेबहःम्ह कलाकार भाजु भृगुराम श्रेष्ठया थौं ज्याः जंक्वःया लसताय्)
this article is written by Lakasman.
ReplyDelete